NLA WO VII B Hs Nr. 99

  • Drucken
  • Verlinken
  • Versenden
  • Verbessern
Alle Digitalisate anzeigen...

Beschreibung: Verzeichnung

Identifikation

Titel 

Kloster St. Ludgeri bei Helmstedt: Grammaticalia. Ludolfus de Luzo. Albertus de Orlamünde. Johannes Garlandia. Exempla
Schülerheft Henning Hagens, späterer Propst zu St. Ludgeri (gestorben 1504), aus dem Jahr 1453

Enthält 

Blatt 2-34: Kommentar zu einer grammatischen Abhandlung

Blatt 36-71: Des Kanonikus de Luco in Hildesheim technisches Verswerk: Liber florum, unvollständig

Blatt 72-107: Philosophia pauperum

Blatt 108-133: Abhandlung über Erde und Himmel

Blatt 134-139: Cornutus des Johannes de Garlandia

Blatt 140 ff.: Beichtvorschrift Poeniteas cito etc

Blatt 144-167: Erzählungen mit moralischer und religiöser Deutung

Band 

35

Provenienz

(Teil-)Provenienz 

Herkunft: 34v … anno domini millesimo quadringentesimo quinquagesimo tercio in die Bartolomee.

Informationen / Notizen

Zusatzinformationen 

Wasserzeichen: Ochsenkopf mit Augen und Nasenlöchern, darüber einkonturige Stange, darüber einkonturiger Stern: WZIS CH0780-PO-74855 (1451), ≈ DE8100-CodBibl27a_999 (1449–1457, ein weiterer Typ nicht nachweisbar). Ochsenkopf mit Augen, darüber zweikonturige Stange, darüber Blume mit sieben Blütenblättern: WZIS DE6300-PO-69919 (1455), Piccard Bd. 2, Abt. XIII Nr. 241 (1458). Traube mit zweikonturigem Stiel, mit Ranke, ringförmig: ≈ WZIS DE8100-CodBibl27a_999a (1452, zwei weitere Typen nicht nachweisbar). Traube mit zweikonturigem Stiel: WZMA AT4000-424_113 (1454/1455). Krebs/Skorpion mit Buchstabe S: WZIS DE5925-PO-42777 WZIS DE5925-PO-42780 (beide 1455). Lagen: VI (12). VI+1 (25). VI-2 (35). 8 VI (131). VIII-4 (143). 2 VI (167). 8a Schaltzettel.

Alle Blätter sind im oberen Teil durch Moder bis zu einem Fünftel zerstört.

Wechselnder Schriftraum und wechselnde Zeilenzahl. Gothica Cursiva (jüngere Form) von einer Hand. Federzeichnungen: 3ra Gestalt hält Tierhaut empor, darauf Christuskopf abgebildet. 3va Akrobatengestalt.

Moderner Pappeinband.

Literatur: E. Henrici, Funde in Braunschweigs Bibliotheken und Archiven. VIII. Henning Hagens, des Helmstedters, Schülerheft von 1453, in: Braunschweigisches Magazin 15 (1909), 66–69. — Kristeller 3, 738.

Ergänzungen

freier Text 

1r–1v Notanda zur Grammatik und zur Schreibung lateinischer Worte. (1v) Text setzt ein: Item considerata in loyca … — … Et dicitur negando que complexum et conplesum dicunt genere scibili.

2r–34v Quaestiones grammaticae. Text setzt ein: - quam medium tocius primo ethicorum … (7v) [secunda regula] Quando duo nomina. Queritur utrum [quando?] duo nomina simul [?] ponuntur in … (16va) Quarta regula. Queritur utrum de … (34v) Et sic est finis anno domini millesimo quadringentesimo quinquagesimo tercio in die Bartolomee.

35r–35v Grammaticalia u.a. über den Artikel im Griechischen. … Greci ponant articulos … – 35v leer.

36r Infolge Blattzerstörung nur Reste von Versen, darunter Walther II 20490 u. 29105.

37r–71v Ludolfus de Luco(he): Flores grammaticae cum commento. [Flores grammatice propono scribere Criste] Scire mihi … Kommentar am Anfang zerstört: … Criste mihi scire. Hic autor invocat divinum auxilium … — … Text bricht ab: … Deponens omne quod apud nos dicitur esse … Kommentar häufig lückenhaft. Literatur u. Parallelhss. Bursill-Hall Census, 315 s.v. Flores grammaticae propono scribere; 2VL 5, 965–967; Bodemann/Bleumer, 299; Scheuer Ludolf de Luco, 304ff.

72r–133v Albertus de Orlamünde: Philosophia pauperum cum commento. Kommentar am Anfang zerstört. (72v) P. I. Text: Philosophia dividitur in tres partes … Komm.: Iste liber qui communiter intitulatur summa naturalium … — … Nach 107r fehlt von P. I. cap. XII–XVI. … (133v) P. III. Expl.: … Et hec de elementis dicta sufficciant etc. (133v) Komm. Expl.: Contactus matematicus est ampliacio duorum corporum … Et ad primum contactum tres requiruntur condiciones … GW 708–716. Glorieux Répertoire, 75 Nr. 6 dl. Alberti Magni opera omnia, T. 5., 445–536. Zur Verfasserfrage B. Geyer, Die Albert dem Großen zugeschriebene Summa naturalium, Münster 1938. Kaeppeli, 112. 2VL 1, 134; Thorndike/Kibre 1042.6; CALMA 1, 133 Nr. 1; weitere Hss: Lohr, 313–413, hier 347f. Die Kommentierung des Textes ist zu Teil I am umfangreichsten.

134r–139r Johannes de Garlandia: Cornutus sive digestum. Mit Kommentar, Übersetzung und Interlinearglossen. Kommentaranfang zerstört. Text: Cespitat in phaleris … Übers.: De me bevalen sine rede … — … (139r) Et telum pharetra corico conditur arcus. Übers. der letzten 2 Verse fehlt. Strophen 1–7; 8,4; 9; 11–14; 16; 18. Kommentar Expl.: … quod est mensura latina. Et sumitur pro vase cum quo datur equus. – 130v–140 leer. Druck unter Ben. d. Hs.: Cornutus, 23–28. 2VL 4, 618f. Walther I 2311.

140v–143r Johannes de Garlandia: De poenitentia. Mit Kommentar. Kommentaranfang zerstört. Text setzt ein: - primo a somno secundo a peccatis et utrum surgere de mane est inutile pro maiore declaracione tunc ex predictis eliciuntur due conclusiones … (141r) Text: Peniteas cito. Komm.: iste liber cuius subiectum … Text bricht ab Vers 9 141v: … secretasque preces et opus pietatis amato -. Komm. bricht ab 143r. Vgl. Bloomfield 3810 u. 3812. 2VL 4, 619f.

144r–167v Exempla. Initium häufig zerstört. Text setzt ein: - querebat… et puer crevit in omnibus graciosus et amabilis … (147v) Erat quidam miles nomine Cornelius qui unicum filium habuit constituit tres … (148v) Quidam imperator dives valde habuit quandam silvam in qua erat quidam aper agilis et fortis … (149r) [Moralizatio:] Imperator est dominus noster Ihesus Christus, nemus est mundus, aper est diabolus qui multos occidit ante nativitatem Christi … Erat quidam miles in civitate quadam qui viventulam ducit in uxorem quam miro modo dilexit … (150v) Sequitur moralizatio: Iste miles est dominus noster Ihesus Christus qui animas vestras in sponsam accepit … (152r) Erat quidam cives [!] nobilis in civitate Romana qui habuit picam quam multum dilexit qui informat eam ad loquendum … (153r) Quondam in civitate Romana septem erant sapientes per quos imperium regebatur … (154v) Quidam miles severus et iustus a multo tempore sine uxore et prole existit … (156r) Quidam imperator regnavit in civitate Romana potens valde et cupidus quia aurum semper cupiebat … (157r) Erat quidam philosophus nomine Ypocras in sciencia medicinali et in aliis certe subtilis qui maiores omnes precellebat et ille nepotem habuit quem valde dilexit nomine Galienus … (158r) Erat quidam rex miro modo infectus et inflatus … (158v) Erat quidam imperator qui tres habuit milites miro modo dilexit … (159v) Erat quidam rex qui miro modo dilexit uxorem suam … (161r) Erat quidam miles qui habuit uxorem pulchram quam ultra modum dilexit … (161v) Sic vero duo magni pueri purpurea induerant … (162r) Erat quidam miles qui tam unicum habuit filium quam multum dilexit … Einige Initien zerstört. (166r) [Moralizatio:] Iste rex est pater celestis qui istam legem statuit … (166v) Erat quidam pauper in quadam silva ad colligendum lignum … [Moralizatio:] Pauper iste est homo nudus gressus ex utero matris … Erat quidam imperator qui habuit nemus in quo erat unicornus … (167r) [Moralizatio:] Ista statua significat homines malos et falsos … Augustinus [!] in civitate Romana regnat qui statuit pro lege quod quicumque virginem raperet … (167v) Pater celestis qui legem istam … Imperator quidam statuit pro lege … [folgender Text kaum lesbar].

Weitere Angaben (Bild)

Format 

19 × 15,5 cm

Ausführung 

Papier

Blattzahl 

167 Bl.

Index-Gruppe

Herkunftsort 

Helmstedt

Repräsentationen

Aktion Typ Bezeichnung Zugang Info
Detailseite Nutzungsdigitalisat A Digitalisat vorhanden
Detailseite Original Akte 0002 / 30
Detailseite Sicherungsfilm Akte 0002 / 30